Muziek kan je diep raken; je voelt het in je lijf, je gedachten dwalen af, je ademhaling vertraagt. Tijdens een festival in Groningen samen met mijn dochter en schoonzoon traden Acda en de Munnik op. Jeugdsentiment en dat was sterk voelbaar. Je zingt mee, je lacht en pinkt een traantje weg. Je lichaam reageert direct: je hartslag past zich aan het ritme aan, je spieren ontspannen, je beweegt mee zonder erbij na te denken.

Maar wat als je in plaats van muziek tijdens de reis naar je vakantiebestemming, kibbelende kinderen op de achterbank hebt? Dan heb je juist die ontspanning nodig! Door gebruik te maken van visualisatie en mentale muziek kun je even wegdromen zonder dat iemand het door heeft.

Wat gebeurt er in je lichaam?
Wanneer je muziek hoort, komen er geluks-hormonen vrij (dopamine), je ademhaling en hartslag reageren op het ritme en je spieren ontspannen of activeren. Zelfs zonder dat je bewust beweegt laat je lichaam zien dat je meeleeft.

Visualisatie zonder geluid: hoe werkt dat?
Stel je voor dat je weer bij een concert bent: de lichten, de sfeer, de eerste noten van je favoriete song. Door dit in gedachten af te spelen, activeer je dezelfde hersengebieden als bij echte muziek. Je ‘hoort’ het met je geest en je lichaam reageert alsof het echt is.
Combineer deze mentale muziek met het visualiseren van een kalme plek, zoals een rustig strand of als je juist van drukte houdt een fijne omgeving vol enthousiaste mensen. Je ademhaling past zich aan, je voelt je rustiger en laat je niet meeslepen door andere emoties van dat moment.

Waarom werkt dit?
Je hersenen maken nauwelijks onderscheid tussen echt en ingebeeld geluid. Hierdoor kun je ook zonder muziek dezelfde ontspanning voelen. Het is ideaal op momenten dat je stilte wilt of geen muziek kunt afspelen.

Techniek Visualisatie:
- Kies een nummer dat je kalmeert, bijvoorbeeld een liedje dat je live hebt gehoord.
- Stel je de sfeer voor: het publiek, de sfeer, de eerste akkoorden.
- Adem langzaam en diep, afgestemd op het ritme in je hoofd.
- Focus op het gevoel van ontspanning in je lichaam.
- Oefen dit regelmatig om steeds sneller tot rust te komen.

Deze techniek geldt ook voor actie, dan zorg je juist voor een snelle beat zodat je ademhaling en hartslag in een versnelt ritme komen en adrenaline vrij komt.
 

Welk inzicht geeft het lovelab van Gottman, en kunnen we dit inzicht gebruiken tijdens onderhandelingen?

John Gottman en zijn vrouw Julie Gottman filmde in hun lovelab pasgetrouwde stellen en bestudeerde hoe ze zich tijdens conflicten gedroegen: scepticisme, kritiek en defensief gedrag passeerde de revue. Net als een relatie kan en mag een onderhandeling af en toe schuren.

Stellen die tijdens conflicten expressies van minachting en/of walging vertonen waarop hun partner afwijzend reageerden, waren ongelukkiger in hun relatie dan stellen die deze uitdrukking niet vertoonden of waarop de partner empathisch reageerde. De minachtende uitdrukking (de ogen neutraal en één mondhoek opgetrokken) en de uitdrukking van walging (wenkbrauwen omlaag, neus gerimpeld, bovenlip omhoog en de lippen slap) vertoon je wanneer je ergens niet mee eens bent.

De Gottmans ontdekten een overeenkomst bij alle gelukkige relaties en concludeerde dat het bij een gelukkige relatie tijdens onenigheid om de relatie met elkaar gaat, ze probeerden tijdens en na conflicten tot elkaar te komen met geruststellende (non)verbale reacties. De stellen voerden reparaties uit als er misverstanden optraden. Ze lieten verbaal en non-verbaal respect en vertrouwen aan elkaar zien.

Gottman, ontwikkelde een coderingssysteem dat niet alleen de inhoud van spraak bijhield, maar ook de emotionele berichten die echtgenoten verzenden met minieme veranderingen in uitdrukkingen, vocale toon en lichaamstaal. Zo kon Gottman met 83 procent nauwkeurigheid voorspellen welke paren na 6 jaar gelukkig dan wel ongelukkige relaties hadden of gescheiden waren.

Scepticisme, kritiek en defensief gedrag komen ook in onderhandelingen voor. Wanneer je klant tijdens het lezen van een passage in een contract één mondhoek omhoog trekt of tijdens een gesprek in de tenderfase bij een onderwerp opeens zijn neus rimpelt dan weet je dat er op dat onderwerp nog wat te doen staat. Dat het schuurt is niet zo erg, het gaat om hoe je de reparatie uitvoert…

Toepassing in onderhandelingen

Net zoals een relatie kan een onderhandeling niet altijd vlekkeloos verlopen. Er ontstaan vaak spanning, weerstand of zelfs wantrouwen. Maar de manier waarop je hiermee omgaat, bepaalt of je samen verder kunt komen of dat het vastloopt.

Herken de signalen

• Let op micro-expressies:
  • Minachting (één mondhoek opgetrokken) → sterke afkeuring, mogelijk bedreigend voor het vertrouwen.
  • Walging (gerimpelde neus, opgetrokken bovenlip) → sterke afkeer, iets klopt fundamenteel niet.
  • Deze signalen betekenen: "Hier is nog iets niet goed of acceptabel."

Normaliseer frictie

• Net als in relaties mag het "schuren" in een onderhandeling.
• Beschouw weerstand niet meteen als falen, maar als een kans om het gesprek te verdiepen en het vertrouwen te versterken.

Voer "reparaties" uit

• Stel open vragen: "Ik merk dat dit onderwerp spanning oproept. Kun je me helpen begrijpen wat precies schuurt?"
• Toon erkenning: "Ik begrijp dat dit voor jou belangrijk is."
• Gebruik kalme, open lichaamstaal met zachte toon in je stem.
• Humor kan ook helpen (mits respectvol en gepast).

Focus op de relatie, niet alleen op de deal

• De onderhandelingen zijn niet alleen een rationele uitwisseling van posities, maar ook een relationele interactie.
• Door te laten zien dat je de ander respecteert en serieus neemt (ook bij onenigheid), bouw je vertrouwen op dat vaak leidt tot een betere, duurzamere overeenkomst.

Wanneer we iets willen vertellen, maken we in ons hoofd eerst zinnen. Dit mentale voorbereiden zorgt ervoor dat we speeksel aanmaken, iets dat de ander soms aan onze mondhoeken kan zien. Ons lichaam bereidt zich letterlijk voor op wat komen gaat.

Een mooi voorbeeld is onze hond Roos: zodra ik een bot pak, maakt zij speeksel aan. Omdat ze moet wachten, slikt ze dit speeksel steeds weer door. Ditzelfde mechanisme gebeurt bij ons mensen wanneer we tijdens een gesprek willen reageren. We maken alvast een zin in ons hoofd, speeksel wordt aangemaakt, maar omdat de ander nog doorpraat, slikken we het weer weg.

Hoe kun je dit opmerken?
Wanneer iemand opeens vaker slikt en de mondhoeken wat vochtiger worden, kun je hieruit afleiden dat die persoon iets wil zeggen. Maar hoe kun je dit subtiele signaal opmerken zonder afgeleid te raken van de inhoud van het gesprek?

Om dit soort details beter waar te nemen, moeten we ons trainen in micro-observatie. Eén manier is de techniek Gezichtsverdeling uit de NADORT-methode, waarbij je het gezicht in drie delen verdeelt:

Techniek Gezichtsverdeling:

• Week 1: Oefen op je eigen gezicht. Kijk in de spiegel en verdeel je gezicht in drie delen:

  1. Voorhoofd en wenkbrauwen

  2. Ogen, neus en wangen

  3. Mond, kin en nek

• Week 2 en 3: Oefen op iemand die je goed kent en dagelijks ziet. Probeer zonder oordeel alleen de spierbewegingen in de drie delen waar te nemen. Kijk eventueel naar het midden van de neus om je aandacht op het hele gezicht tegelijk te richten.

• Week 4 t/m 8: Oefen dagelijks op verschillende mensen in je omgeving; op straat, in een winkel of tijdens een praatje. Verdeel hun gezicht zo snel mogelijk in drieën en let op subtiele bewegingen.

Wanneer je deze techniek twee maanden lang dagelijks toepast, zal je deze verdeling vanzelf, zonder bewuste inspanning, maken. Zo zul je meer signalen en microbewegingen opvangen.

Waarom is dit belangrijk?
Als je begrijpt wat er achter een kleine beweging schuilt, zoals het wegslikken van speeksel, kun je lichaamstaal beter lezen. Je ziet bijvoorbeeld dat je gesprekspartner wil reageren. Vanaf dat moment is het aan jou of je ruimte geeft om te spreken of juist doorpraat. Het feit dat je dit opmerkt, geeft je meer mogelijkheden om je beter op de ander af te stemmen.