Lichaamstaal bij autisme: wat je ziet, klopt niet altijd met wat er bedoeld wordt, en dat verandert álles.
19 november 2025
Frank van de Goot geeft al gelijk in het begin aan dat hij autistisch is, een waardevol gegeven om de communicatie goed te laten verlopen. Want we vertrouwen vaak op je eigen mensenkennis. Je kijkt naar lichaamstaal: een glimlach, oogcontact, houding, stilte. Je “voelt” hoe iemand zich voelt, toch?
Maar wat als die intuïtie je soms op het verkeerde been zet? Bij collega’s in het spectrum van autisme werkt non-verbale communicatie vaak nét even anders.
Wat jij misschien ziet en wat er eigenlijk speelt:
Wat jij ziet Wat er vaak écht gebeurt
Weinig oogcontact Prikkelmanagement, niet desinteresse.
Stilte Informatie verwerken, nadenken.
Neutrale mimiek Interne emotie, geen afstand.
Friemelen of wiebelen Zelfregulatie en focus.
Weinig gebaren Minder automatisme, niet minder betrokkenheid.
De meeste misverstanden ontstaan niet door gedrag, maar door de interpretatie ervan. En wanneer je weet hoe de interpretatie van gedrag bij bijvoorbeeld Frank van de Goot waargenomen kan worden vloeit het gesprek beter.
Want wat als jouw lichaamstaal niet begrepen wordt of jij die van een ander niet aanvoelt? Dat is precies wat er kan gebeuren in de communicatie tussen mensen met en zonder autisme
Neuropsychologisch onderzoek laat zien dat autistische hersenen sociale en sensorische informatie anders verwerken.
Dit heeft ook betrekking op gebieden in de hersenen die gezichtsuitdrukkingen, toon en emoties automatisch koppelen aan betekenis (zoals de amygdala en fusiform gyrus) en die gebieden werken bij autisme minder reflexmatig.
Dat betekent niet dat autistische mensen geen empathie of emotie hebben, het betekent dat ze die bewuster analyseren.
Waar niet-autistische mensen lichaamstaal “aanvoelen”, denken autistische mensen na over wat ze zien.
En dat verschil in verwerking beïnvloedt hoe we elkaar waarnemen, begrijpen en aanvoelen. Deze verschillen zorgen niet voor afstand; ze zorgen voor misverstanden als we ze niet herkennen.
Sociaal-psycholoog Damian Milton beschreef dit fenomeen in 2012:
het Double Empathy Problem.
Hij stelde:
Communicatieproblemen tussen autistische en niet-autistische mensen komen niet door een gebrek bij één kant, maar door een verschil in sociale logica aan beide kanten.
Met andere woorden:
We begrijpen elkaar niet vanzelf, omdat we anders denken, voelen en waarnemen.
De oplossing ligt dus niet in “aanpassing” door één partij, maar in wederzijdse vertaling.
Als beide kanten leren elkaars signalen te begrijpen, verandert de sfeer op de werkvloer.
Er komt rust, vertrouwen en authenticiteit.
Medewerkers in het autisme spectrum hoeven minder te maskeren. Waardoor hun energie beter op peil blijft. Niet-autistische collega’s leren bewuster luisteren. We begrijpen elkaar niet door harder te praten, maar door zachter te kijken.
Hoe we elkaar beter kunnen begrijpen
- Vraag, vul niet in.
Zie je gedrag dat je niet begrijpt? Vraag bijvoorbeeld: “Ik merk dat je stil bent, klopt dat of lees ik het verkeerd?” Zo voorkom je aannames.
- Wees expliciet.
Autistische collega’s waarderen duidelijkheid: Zeg wat je bedoelt, niet wat je denkt dat de ander voelt.
- Geef ruimte aan verschil.
Niet iedereen praat met ogen of handen. Sommige mensen praten met woorden, stilte of precisie.
- Benoem je eigen stijl.
´Ik ben iemand die stil is als ik nadenk.´ Of ´Ik lees veel uit lichaamstaal, dus zeg het gerust als ik iets verkeerd interpreteer.´
- Gebruik context.
Gedrag krijgt betekenis in de situatie. Een gesloten houding in een drukke vergadering zegt iets anders dan in een één-op-één gesprek.
We hoeven elkaars taal niet perfect te spreken, maar we kunnen wel leren vertrouwen op de intentie van elkaars vermogen.
Isabelle van de Nadort
Fragment uit RTL Tonight; https://www.videoland.com/nl/tv-gemist/